เทียนจิน, จีน, 27 กุมภาพันธ์ 2568 /PRNewswire/ — ข้อถกเถียงเกี่ยวกับ MSCs หรือระหว่างเซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัล (mesenchymal stromal cells) กับเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคมัล (mesenchymal stem cells) ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องเป็นเวลากว่าสองทศวรรษ (นับตั้งแต่ปี 2549) และเป็นอุปสรรคสำคัญในการศึกษาวิจัยและประยุกต์ใช้ MSCs ในทางคลินิก ประเด็นสำคัญอยู่ที่ว่าเซลล์ต้นกำเนิดมีเซนไคมัลไม่สามารถได้รับการอนุมัติให้นำไปใช้ทางคลินิกได้โดยปราศจากการทดสอบด้านความปลอดภัยอย่างละเอียด (เช่น การก่อมะเร็ง) แต่การศึกษาในขั้นก่อนวิจัยทางคลินิกทั้งหมดได้พิสูจน์แล้วว่า MSCs ที่ถูกเตรียมและใช้อยู่ในปัจจุบันนั้นมีความปลอดภัยและปราศจากข้อกังวลที่เกี่ยวกับเซลล์ต้นกำเนิด ดังนั้นเซลล์เหล่านี้จึงเป็นเซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัล ไม่ใช่เซลล์ต้นกำเนิด แต่อย่างไรก็ดี การอนุมัติอยู่ที่ไหน
งานวิจัยที่เผยแพร่ล่าสุดในวารสาร HELIYON ได้ยุติข้อถกเถียงนี้ ทั้งนี้ งานวิจัยที่นำเสนอโดยศูนย์วิจัยเวชศาสตร์ฟื้นฟู (Regenerative Medicine Research Center) แห่งโรงพยาบาล West China Hospital และห้องปฏิบัติการชีววิทยาเซลล์ต้นกำเนิด Tasly ในหัวข้อ “Unveiling Distinctions Between Mesenchymal Stromal Cells and Stem Cells by Single-Cell Transcriptomic Analysis“ (การเผยความแตกต่างระหว่างเซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัลและเซลล์ต้นกำเนิดด้วยการวิเคราะห์ทรานสคริปโตมของเซลล์เดี่ยว) ได้ขจัดความสับสนในการพัฒนาแนวทางการบำบัดด้วย MSC ทั้งในแง่พื้นฐานและในทางปฏิบัติ
คณะวิจัยใช้เทคนิคการหาลำดับอาร์เอ็นเอของเซลล์เดี่ยวขั้นสูง (single-cell RNA sequencing: scRNA-seq) และการวิเคราะห์วิถีพัฒนาการของเซลล์แบบใช้ลำดับเวลาเสมือน (pseudotime trajectory analysis) โดยพบว่า เซลล์ต้นกำเนิดแสดงความสามารถในการแบ่งตัวเองซ้ำและเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ชนิดอื่นได้อย่างแข็งแกร่ง ขณะที่เซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัล (MSCs) ไม่มีแสดงออกของยีนสำคัญที่เกี่ยวข้องกับคุณสมบัติความเป็นเซลล์ต้นกำเนิด ยีนเหล่านี้ได้แก่ SOX2, NANOG, POU5F1, SFRP2, DPPA4, SALL4, ZFP42 และ MYCN ในทางกลับกัน พบว่ามียีนสำคัญ 5 ตัวที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของเซลล์สโตรมอล ได้แก่ TMEM119, FBLN5, KCNK2, CLDN11 และ DKK1 ซึ่งแสดงออกเฉพาะในเซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัลเท่านั้น และไม่พบในเซลล์ต้นกำเนิด
การศึกษานี้พบว่า MSCs ที่ใช้อย่างแพร่หลายในปัจจุบันจากเนื้อเยื่อต่าง ๆ เป็นเซลล์สโตรมอลมีเซนไคมัล อย่างไรก็ตาม เซลล์ (MSCs) เหล่านี้ถูกนำไปใช้อย่างผิดพลาดเป็นเซลล์ต้นกำเนิดในหลายกรณีอย่างยาวนาน แม้ว่าประเด็นเรื่องความปลอดภัยจะถูกมองข้ามไปเนื่องจากธรรมชาติของ MSCs แต่ประสิทธิภาพทางการรักษาของเซลล์เหล่านี้กลายเป็นอุปสรรคใหญ่มาโดยตลอด เนื่องจากความสับสนเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของพวกมัน กลไกการออกฤทธิ์ของเซลล์ต้นกำเนิดเป็นผลมาจากความสามารถในการเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ชนิดต่าง ๆ เพื่อทดแทนเซลล์ที่เสียหาย ขณะที่กลไกการออกฤทธิ์ของเซลล์สโตรมอลเป็นผลมาจากการเคลื่อนที่ไปยังบริเวณเป้าหมายได้เอง (homing) และการหลั่งสารเพื่อช่วยฟื้นฟูจุลสภาพแวดล้อมภายในร่างกาย ดังนั้น เซลล์ทั้งสองประเภทที่แตกต่างกันนี้จึงต้องถูกนำไปใช้ให้เหมาะสมตามหน้าที่การทำงานที่แตกต่างกันในร่างกายของโฮสต์
ดังนั้น การค้นพบใหม่ที่เป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญนี้ไม่เพียงแต่ยุติข้อถกเถียงเกี่ยวกับ MSCs แต่ที่สำคัญไปกว่านั้นคือยังช่วยให้เราสามารถปรับแนวทางความพยายามเพื่อมุ่งเน้นที่การประยุกต์ใช้ MSCs ในทางคลินิกอย่างมีประสิทธิภาพ
View original content to download multimedia: Read More